به نام خالق یکتا
الف) آداب پیش از شروع سفر حج
شایسته است پیش از فرارسیدن سفر حج، خود را آماده کنیم:
1- تعیین هدف و اخلاص در نیت
زائر باید بداند به کجا میرود و قدم به چه مکانی می گذارد؟ چرا می رود و چه اهدافی دارد؟ انگیزه اش از سفر چیست؟ و چه دستاوردی از این سفر برای خود در نظر گرفته است؟ پیامبر خدا (ص) می فرمایند: زمانى بر مردم خواهد آمد که حاکمان و زمامداران امّت من براى تفریح؛ ثروتمندان براى تجارت و دادوستد ، فقیران براى در خواست و قاریان براى ریا و خود نمایى به حج مى روند. اخلاص شرط اساسی در تمامی عبادات است. سالکان طریق باید با نیتی پاک و خالص در سرزمین وحی گام نهند و دل به غیر خدا نبندند. هدف، نیت و انگیزه در سفر حج و قبول آن بسیار تاثیر گذار است. برای تفریح، برای مردم، برای خودنمایی و ریا، یا برای تجارت به حج نمی رویم. بلکه فقط با هدف خداخواهی، خداجویی و تفکر در حقایق اسلام حج می گذاریم. پیامبر اکرم فرموده اند:" اِنّمَا الاَعمالُ بِالنّیات-همانا که اعمال به نیات آنها است". امام صادق می فرمایند:"حج بر دو گونه است: 1- برای خدا ، 2- برای مردم؛ پس آنکس که برای خدا حج گذارد، از خداوند پاداش بهشت گیرد و آنکس که برای مردم حج به جای آورد، پاداش آن روز قیامت با مردم است."
2- آمادگی روحی، فکری و جسمی و معنوی
حقیقت انسان، روح و جان اوست که باید پیش از سفر حج جلا یابد. لازم است پیش از فرارسیدن سفر حج خود را از لحاظ روحی و جسمی آماده کنیم. برای این منظور:
-
مروری بر گذشته زندگی و توجه شایسته به حقوق تلف شده داشته باشیم: اعم از حق خداوند(مثل نماز و روزه) و نیز حق الناس (مثل: غیبت، تهمت، سرقت و ظلم و ستم) تا بتوانیم توبه کرده و درصدد جبران حقوق دیگران برآییم.
-
با سحرخیزی انس بگیریم.
-
از بهترین «عبادات» و «زیارات»، «تفکر» نسبت به گذشته و حال خود، «تصمیم» درباره آینده خویش و «تفاوت» چشمگیر پس از بازگشت از زیارت است؛ بیاییم علاوه بر «حال»، «تحول» را سوغات این سفر سازیم و همراه خود به شهر و دیار خویش ببریم که ماندنیترین هدیه مدینه و مکه است.
-
برنامهریزی جامع و کاملی در دو جلوه فردی و جمعی داشته باشیم.
1- جلوه فردی (دعا، نیایش و عباد، سحرخیزی و ...)
2- جلوه جمعی (همراه با سایر همراهان کاروان و شرکت منظم در برنامه ها)
3- توبه و استغفار
حاجی باید ز گناهان گذشته خود حتی دروغ و غیبت و تهمت توبه کند و زنگارهای گناه و معصیت را از جان و دل بزداید تا زمینه را برای راه یابی به محضر حق و حریم عشق فراهم نماید. امام صادق می فرمایند: "هر گاه اراده حج کردی ...، با آب توبه خالص گناهانت را بشوی، و با جامه راستی و صداقت و صفا و خضوع و فروتنی خود را بپوشان."
4- تامین مخارج خانواده
انسان زمانی برای سفر حج مستطیع خواهد بود که بتواند علاوه بر مخارج سفر حج، مخراج زندگی افراد تحت تکفل خود را نیز تامین کند و هزینه کسانى را که واجب النفقه او هستند فراهم کند و نیز پس از بازگشت دچار فقر و تنگدستی نشود.
5- زاد و توشه حلال و پرداخت حق الناس
بر حاجی است که هزینه سفر و زاد و توشه خود را از مال حلال برگیرد تا توفیق عبادت پیدا کرده و شیرینی مناجات با خدا را بچشد. پس باید پیش از سفر دارایی خود را تزکیه کند، خمس و زکات خود را بپردازد، و رد مظالم بدهد، و قرضهایى را که دارد ادا کند و اگر اماناتى در دست او هست به صاحبانش بازگرداند، آن قدر خرج سفر بردارد که به همراهانش نیز کمک کند. جز مال حلال براى خرج سفر برندارد. امام باقر می فرماید "خداوند حج و عمره با مال حرام را نمی پذیرد." و نیز فرموده اند: "کسی که مالی را از راه فریب ، ربا، خیانت، و یا سرقت بدست آورد و با آن زکات و یا صدقه دهد و یا به حج و عمره رود، خداوند از او نمی پذیرد." از امام جواد نقل است که فرمودند:"پیش از حج نزد طلبکار خود برگرد و بدهی خود را ادا کن و مواظب باش، خدا را در حالی ملاقات کنی که مدیون نباشی، همانا مؤمن خیانت نمیکند."
6- خداحافظی و حلالیت طلبی
پیامبر اکرم (ص) فرموده اند:"مسلمانی که قصد سفر دارد شایسته است برادران دینی خویش را آگاه کرده و حلالیت بطلبد و بر برادران او نیز لازم است هنگام بازگشت به دیدن وی بروند."پس با شکستن غرور و خودخواهی، به نزد همسایه و خویشاوندان برویدو طلب حلالیت کنید."
7- یاد گرفتن و افزایش اطلاعات و معلومات
لازم است که پیش از سفر دانش و اطلاعات خود را در همه زمینه های مرتبط با سفر حج بالا ببریم. برای این منظور باید در همه جلسات کاروان حضور داشته باشید و نیز به مطالعه کتابهای مناسب و مفید در هر زمینه اقدام کنید:
-
آداب معاشرت و همراهی جمعی و اخلاق در سفر
-
آگاهی از موارد بهداشتی در طول سفر
-
آشنای با کشور میزبان (عربستان سعودی) و قوانین آن
-
احکام عمومی
-
احکام و مناسک حج
-
تاریخ اسلام و فلسفه حج
-
آشنایی با عقاید شیعه و سایر مذاهب اسلامی و شناخت شبهات
-
اسرار و معارف حج
-
شناخت اماکن مقدس
-
قرائت قرآن و ادعیه
8- وصیت
امام صادق (ع) فرموده اند:"کسی که بر مرکبی سوار میشود لازم است حتماً وصیت کند." و پیامبر اکرم (ص) فرموده اند :"کسی که بدون وصیت بمیرد، به مرگ جاهلی مرده است."
9- تهیه ملزومات سفر
بهتر است پیش از سفر ملزومات و وسایل ضروری تهیه شود. مواردی چون:
-
دفتری مناسب و خاطره انگیز برای یادداشت تمامی مطالب.
-
همراه داشتن خوراکی: شایسته است همراه خود خوراکی های فاسد نشدنی همچون خشکبار داشته باشید.
-
همراه داشتن داروها: در صورتی که بیمارری خاصی دارید و باید به صورت منظم داروهایی مصرف کنید، بهتر است داروها و نسخه ای از سوابق خود را همراهتان داشته باشید. (توجه: همه موارد بیماریهای خود را با پزشک در میان بگذارید.)
-
وسایل شخصی: مانند شانه مسواک، حوله، ناخن گیر، قیچی، ... (توجه: لیست کاملی از وسایل مورد نیاز به شما اعلام خواهد شد.)
10- خروج به قصد شروع سفر
شایسته است پیش از شروع سفر حج، زائر خانه خدا موارد زیر را به جا آورد:
-
غسل: مستحب است مسافر پیش از رفتن به سفر غسل کند و دعا بخواند تا جسم و روحش را شستشو دهد.
-
صدقه: مستحب است با صدقه و نیکی به مردم سفر خویش را آغاز کند.
-
نماز: به نقل از پیامبر (ص) هیچ چیز برای خانواده زائر بهتر از این نیست که پیش از سفر دو رکعت نماز به جای آورد.
-
دعا هنگام خروج: در روایات است که هنگام خروج از خانه، جهت حمایت و در پناه خدا بودن دعا خوانده شود.
برای مطالعه بیشتر به اینجا و اینجا مراجعه کنید.
